توضیحات
جهت شناسايي كيفيت زايدات جامد شهر تهران تا كنون فعاليتهاي مستمري صورت پذيرفته كه در ادامه به شرح اين فعاليت ها در بخش هاي مختلف خواهيم پرداخت.
3-1- نمونه برداري از زباله شهري :
جهت نمونه برداري از زباله شهري تهران تا كنون شيوه هاي متفاوتي مورد استفاده قرار گرفته است كه از آن جمله ميتوان به :
- نمونه برداري از مبداء توليد
- نمونه برداري از وسايط نقليه ويژه جمع آوري
- نمونه برداري از وسايط نقليه ويژه حمل و نقل
- نمونه برداري در مركز دفع و دفن
اشاره نمود.
هر كدام از اين شيوه ها به صورت انفرادي و يا تواما چندين سال در تهران مورد استفاده قرار گرفته اند كه در اين ميان نمونه برداري از وسائل جمع آوري تنها موردي است كه به صورت كوتاه مدت انجام گرديده و نهايتا كنار گذاشته شده است .
در اين ميان بررسي شيوه ها ي مذكور مي تواند راهنماي خوبي براي تعيين شيوه بهينه براي نمونه برداري و آناليز زايدات جامد شهر تهران محسوب گردد. در ادامه سعي برآن است تا ضمن ارايه توضيحاتي در مورد شيوه هاي فوق الذكر، مزايا و معايب آن به تفصيل به بحث گذارده شود.
3-1-1- نمونه برداري از مبداء توليد :
از جملــه روشـهاي مورد استفاده جهت آناليز زباله شهري طي ده سال اخير مي توان به نمونه برداري از مبداء توليد اشاره نمود.
استفاده از اين روش در طي سالهاي 75 الي 69 ، بعنوان تنها روش نمونه برداري منظم جهت آناليز زايدات جامد شهر تهران همواره مطرح بوده است.
بطوركلي نحوه عمل در اين روش بشرح ذيل مي باشد :
طي سالهاي 1369 لغايت 1371 با همكاري مركز آمار، طرح نمونه برداري از زباله شهروندان تهراني تدوين گرديد. در اين طرح كه چهارچوب آماري آن متكي بر نمونه برداري از كليه خانوارهاي معمولي ساكن تهران و كارگاههاي مشتمل بر فهرست حوزه هاي شهر تهران در سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1365 بوده است، پنج اكيپ به حوزه هاي تعيين شده مراجعه و كيسه هاي زباله شهروندان را از درب منازل برداشت و برچسب مربوطه را به درب واحد مربوطه الصاق مينمودند.
در اين روش با در نظر گرفتن اين مهم كه يكي از فاكتورهاي موثر بر كيفيت زباله الگوي مصرف خانوار بوده و الگوي مصرف خانوار نيز تابعي از هزينه مواد خوراكي مصرفي خانواده ها مي باشد، جهت تعيين حجم نمونه ها واريانس صفت هزينه مواد خوراكي خانوارهاي شهر تهران بعنوان واريانس جامعه آماري مد نظر طراحان طرح نمونه برداري قرار گرفت.
تعداد كل نمونه ها ي ساليانه بر اساس فاكتور فوق، معادل 6060 خانوار محاسبه و با در نظر گرفتن تعداد خانوارهاي سرشماري شده سال 1365 در مناطق بيستگانه و ماههاي مختلف سال اين تعداد نمونه تقسيم بندي گرديد. بدين ترتيب سهم منطقه 19 با كمترين تعداد خانوار در طول سال 200 خانوار و منطقه 15 با بيشترين تعداد خانوار 480 خانوار نمونه در نظر گرفته شد. جدول شماره 12 پراكنش نمونه ها و جدول شماره 13 فهرست بلوكهاي نمونه برداري و زمان انجام آن را بر اساس فصول مختلف براي مناطق بيستگانه شهرداري تهران به نمايش گذارده است.
بمنظور تقسيم بندي جزئي تر و تعيين فاصله مراجعات به بلوكها، تعداد روزهاي ماه را بر تعداد بلوكهاي نمونه همان ماه تقسيم، و خارج قسمت آن را به عنوان فاصله نمونه گيري در نظر گرفته بودند .
اكيپها به صورت يك روز درميان عهده دار كار نمونه برداري از سطح شهر تهران بوده و هر اكيپ با مراجعه به بلوكهاي تعيين شده پنج كيسه را بصورت تصادفي از مجموعه كيسه هايي كه در كنار درب منازل قرار داده شده بوند برداشت مي نمودند. پس از اين مرحله سرپرست گروه مشخصات نمونه هاي برداشت شده مشتمل بر، اطلاعات مربوط به بلوك، زمان نمونه برداري، اعضاء اكيپ و… را بروي فرمهاي مخصوص دو نسـخه اي ثـبت و يـك نسـخه از آن را بـه همراه نمونه هاي برداشت شده در داخل يك كيسه قرار داده و نسخه ديگر را در محل نمونه برداري الصاق مي نمودند. پس از پايان اين مرحله، كل كيسه هاي حاوي نمونه توسط يكي از اكيپهـا به آزمايشـگاه حمل و جهت انجام ساير مراحل آماده مي شدند.
بمنظور كنترل عمليات نمونه برداري و اطمينان از صحت برداشت نمونه از مكان مشخص شده، مسئول طرح موظف بود به صورت تصادفي با مراجعه به آدرسهاي مندرج در فرمهاي تكميل شده توسط اكيپها، الصاق برچسب را كه نشان دهنده برداشت نمونه از محل مذكور بود، كنترل نمايد.
هر اكيپ نمونه برداري شامل يك سر اكيپ، يك كارگرساده و همچنين يك راننده بوده است .
جدول شماره 12 – تعداد نمونه هاي مورد نياز جهت آناليز زباله خانگي
| درصد نمونه | تعداد خانوار | تعداد نمونه | منطقه |
| 46/0 | 52106 | 240 | 1 |
| 43/0 | 65532 | 280 | 2 |
| 44/0 | 54651 | 240 | 3 |
| 44/0 | 103400 | 460 | 4 |
| 46/0 | 52395 | 240 | 5 |
| 45/0 | 66881 | 300 | 6 |
| 44/0 | 77019 | 340 | 7 |
| 44/0 | 81049 | 360 | 8 |
| 45/0 | 48555 | 220 | 9 |
| 43/0 | 74872 | 320 | 10 |
| 45/0 | 66025 | 300 | 11 |
| 44/0 | 68578 | 300 | 12 |
| 46/0 | 47451 | 220 | 13 |
| 44/0 | 90340 | 400 | 14 |
| 44/0 | 108549 | 480 | 15 |
| 43/0 | 70285 | 300 | 16 |
| 43/0 | 69781 | 300 | 17 |
| 43/0 | 61102 | 260 | 18 |
| 44/0 | 44945 | 200 | 19 |
| 45/0 | 67175 | 300 | 20 |
جدول شماره 13 – توزيع تعداد بلوك هاي نمونه در فصل و ماههاي مختلف سال
به تفكيك مناطق بيستگانه شهردار تهران
| فصل | بهار | تابستان | پاييز | زمستان |
| شماره ماه | 1-2-3 | 4-5-6 | 7-8-9 | 10-11-12 |
| 1 | 4-4-4 | 4-4-4 | 4-4-4 | -6-6 |
| 2 | 5-4-5 | 5-5-4 | 4-5-5 | -7-7 |
| 3 | 4-4-4 | 4-4-4 | 4-4-4 | -6-6 |
| 4 | 8-8-7 | 7-8-8 | 8-7-8 | -11-12 |
| 5 | 4-4-4 | 4-4-4 | 4-4-4 | -6-6 |
| 6 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
| 7 | 6-6-5 | 6-6-5 | 5-6-6 | -8-9 |
| 8 | 6-6-6 | 6-6-6 | 6-6-6 | -9-9 |
| 9 | 4-4-3 | 3-4-4 | 4-3-4 | -5-6 |
| 10 | 6-5-5 | 5-6-5 | 5-5-6 | -8-8 |
| 11 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
| 12 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
| 13 | 4-3-4 | 4-4-3 | 3-4-4 | -5-6 |
| 14 | 7-7-6 | 7-6-7 | 6-7-7 | -10-10 |
| 15 | 8-8-8 | 8-8-8 | 8-8-8 | -12-12 |
| 16 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
| 17 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
| 18 | 5-4-4 | 4-4-5 | 4-5-4 | -6-7 |
| 19 | 3-3-4 | 4-3-3 | 3-3-4 | -5-5 |
| 20 | 5-5-5 | 5-5-5 | 5-5-5 | -7-8 |
سـاعت حـركت اكيپها به نحـوي تنظيم گرديده بود كه قبل از شروع ساعت جمع آوري توسط خودروهاي ويژه جمع آوري زباله؛ كار نمونه برداري خاتمه يافته باشد. ليكن به دليل وجود برخي ناهماهنگيها در زمينه تامين خودرو، گاها يك يا حتي دو اكيپ نمي توانست از خودرو استفاده نموده و در نتيجه ساير اكيپها مجبور بودند وظيفه نمونه برداري از محدوده هاي مذكور را نيز بر عهده گيرند كه اين مسئله نهايتا با ايجـاد تداخـل زماني في مـابين زمـان نمونه برداري و زمان جمع آوري زباله موجبات از دست رفتن برخي از نمونه ها را فراهم مي آورد كه تاثير اين مطلب بخصوص در روزهايي كه تعداد مناطق مورد نمونه برداري به بيش از پنج منطقه مي رسيد، بشدت احساس مي گرديد.
لازم به توضيح است كه در صورت عدم وجود كيسه به تعداد مورد نظر؛ مسئول اكيپ با زدن درب منازل كار دريافت نمونه را به صورت مستقيم از خانوارها به انجـام مي رساند.
در طرح مذكور در هر نوبت بين پـنج تا ده مـنطقه مورد نمونـه برداري قرار مي گرفت، ليكن به علت محدود بودن تعداد خانوارهاي تحت نمونه برداري، ميزان نمونه برداشت شده از نظر وزني بطور متوسط رقمي حدود 80 كيلو را تشكيل ميدادند كه اين امر باعث مي گرديد كه واريانس كيفيت زباله مناطق بسيار زياد باشد به نحوي كه عليرغم مشخص بودن محل برداشت نمونه ها در مناطق مختلف؛ ارائه گزارش آناليز زباله به صورت منطقه اي مقدور نباشد. البته امكان گزارشگيري منطقه اي نيز با افزايش تعداد نمونه هاي برداشت شده در اواخر دومين سال اجراي طرح فراهم آمد. طرح مذكور همچنان تا پايان سال 1372 ادامه داشته و سپس متوقف گرديد.
در خصوص اجراي اين روش نكات ذيل قابل تامل مي باشد :
- حجم و تعداد نمونه هاي دريافتي بسيار محدود مي باشد.
- هزينه انجام طرح بالنسبه زياد مي باشد.
- محدوديت زماني بر برداشت نمونه ها تاثير مي گذارد.
- در اين روش تعداد خودروهاي و نيروهاي انساني زيادي مورد نياز است.
- نمونه برداشت شده معرف كل زباله شهري نيست .
- امكـان خطا به لحـاظ وجود زايدات حجيـم و يا زايدات باغباني و.. زياد مي باشد .
- تاثير عوامل زباله ياب بر كيفيت زباله توليدي نا مشخص مي باشد.
- امكان دريافت ساير اطلاعات همچون تعداد نفرات، تواتر بيرون گذاشتن كيسه زباله و… از شهروندان وجود دارد (در تهران طي سالهاي قبل به لحـاظ برداشت كيسه زباله از درب منازل اين اطلاعات دريافت نشده است ).
3-1-2- نمونه برداري از وسائل جمع آوري :
يكي ديگر از روشهاي نمونه برداري كه به صورت محدود در سطح شهر تهران مورد استفاده قرار گرفته است، نمونـه برداري از خودروهـاي جمـع آوري زبالـه مي باشد. در اين روش پس از مراجعه خودروهاي جمع آوري حامل زباله و توزين آنها از يـك خـودروي وانت در ايستگاه انتقال زايدات جامد نمونه برداري صورت مي پذيرفت.
در اين روش نمونه به علت آنكه بيشتر خودروهاي جمع آوري كننده زباله زايدات حجيمي از آنجمله صندوقهاي خالي ميوه و همچنين كيسه هاي بزرگ را بر روي بار قرار مي دادند، نمي توانست معرف كل زباله شهري باشد و از طرف ديگر نمونه برداري از خودرو در مرحله تحليه نيز با مشكلات زيادي روبرو بود. بهمين جهت اين روش با توجه به مشكلات اجرايي موجود در نهايت كنار گذاشته شد .
بطور كلي مزايا و معايب استفاده از اين روش را مي توان بشرح ذيل طبقه بندي نمود:
- امكان دريافت نمونه از تمامي نقاط بر حسب پست برداشت خودرو
- هزينه كمتر به نسبت به روش برداشت نمونه از درب منزل
- عدم وجود محدوديت زماني
- عدم وجود تداخل كاري با مامورين جمع آوري زباله معايب
- مشكل برداشت نمونه از خودروهاي ويژه جمع آوري
3-1-3- نمونه برداري از وسائل حمل :
شيوه ديگر نمونه برداري مورد آزمون در سطح شهر تهران كه طي سالهاي 78 و79 به اجرا گذاشته شده است، نمونه برداري از وسائل حمل زباله مي باشد. در اين شيوه يك اكيپ به ايستگاه انتقال زباله مراجعه و با هماهنگي مسئول ايستگاه يك سمي تريلر خالي را از ساعت 10:30 شب كه تقريبا تمامي خودروهاي جمع آوري اولين سرويس زباله خود را انجام داده و زايدات خودرا در داخل خودروهاي حمل تخليه نموده اند، بعنوان نمونه در نظر گرفته و خودروهاي حامل زباله مربوط به منطقه مخصوص را موظف ميگردانند تا زباله خود را درون آن تخليه نمايند . تخصيص يك سمي تريلر خاص در ايستگاههايي كه زباله چند مـنطقه را دريافت مي كنند بسيار حياتي است زيرا در غير اينصورت تركيب مورد آزمون ديگر معرف زباله منطقه نبوده، بلكه معرف زباله وارد شده به ايستگاه خواهد بود.
سمي تريلر مربوطه زباله جمع آوري شده را به محل كارخانه كمپوست صالح آباد منتقل و پس از توزين در محل ويژه اي تخليه مي نمود. اين زباله ها قبل از تهيه نمونه توسط لودر مخلوط گرديده، سپس از چهار گوشه آن مجموعا به ميزان حدود يك تن نمونه برداشت مي گرديد .
3-1-4- نمونه برداري در مراكز دفع و دفن :
علاوه بر شيوه هاي مذكور نمونه برداري ديگري نيز بر روي زباله شهر تهران طي سالهاي گذشته صورت پذيرفته است. در اين شيوه زباله ورودي به كارخانه كمپوست مورد آزمون و نمونه برداري قرار گرفته است.
شيوه مذكور با فرض عدم تداخل زباله هاي مراكز مختلف در كارخانه كمپوست از چند جهت با شيوه نمونه برداري از خودروهاي حمل مشابه و از چند جهت نيز متفاوت مي باشد
بطور كلي اين تشابهات عبارتند از:
- دسترسي بدون محدوديت به حجم زباله مورد آزمون
- عدم نياز به مراجعه به درب منازل و هزينه هاي مربوط به اكيپ هاي نمونه برداري
- عدم تاثير زباله مراكز خاص از جمله بيمارستانها و كارخانجات بر روي زباله مذكور
همچنين تفاوتهاي اين روش با با شيوه نمونه برداري از خودروهاي حمل عبارتند از :
- انتخابي بودن ارسال زباله به كارخانه كمپوست از ايستگاهها
- عدم دريافت زباله تمامي مناطق توسط كارخانه كمپوست
- عدم امكان بررسي زباله مناطقي كه به صورت مشترك از يك ايستگاه استفاده مي كنند.
3-2- روش هاي تجزيه فيزيكي زايدات جامد شهر تهران :
3-2-1- روش هاي تجزيه فيزيكي بر روي نمونه هاي برداشت شده از مبداء :
در اين روش پس از دريافت و توشيح فرمهاي مخصوص توسط مسئول آزمايشگاه، ابتدا اطلاعات موجود بر روي فرمهاي همراه كيسه هاي نمونه ثبت و سپس كيسه هاي زباله توزين مي گرديدند. در مرحله بعد زايدات مذكور با يكديگر مخلوط شده و توسط اكيپ ويژه درون ظرف ويژه تعيين چگالي ريخته شده و ظرف مذكور در سه نوبت تكان داده مي شد. سپس با احتساب حجم زائدات موجود در ظرف و محاسبه وزن زائدات فوق ميزان چگالي نمونه ها محاسبه مي گرديد.
در مرحله بعد زايدات مذكور ابتدا روي يك سرند 10 ميلي متري ريخته شده و آنچه كه از سرند رد نمي گرديد را بر روي سرند 40 ميليمتري ريخته و در مرحله بعد زايداتي كه از سـرند رد نمـي شدند را با يك سرند 10 سانتيمتري جدا سازي مي نمودند. در نهايت آنچه از سرند 10 سانتيمتري رد نمي گرديد را به عنوان گروه سايز با بيش از 10 سانتيمتر و گروههاي قبلي نيز به ترتيب سايزهاي 10 سانتيمتري ؛ 40 ميلي متري و 10 ميليمتري طبقه بندي مي نمودند. در خاتمه اين گروهها مجددا توزين گرديده و نتايج آن بر اساس درصد در جدولي تحت عنوان درصد دانه بندي ثبت مي گرديدند.
از اين مرحله به بعد دو شيوه مورد استفاده بوده است. در شيوه اول كه بيشتر مورد استفاده قرار گرفته است، زايدات فوق الذكر به صورت سرجمع هر يك از زايدات بر اساس طبقه بندي انجام شده مورد جدا سازي قرار گرفته و سپس مورد توزين واقع مي شدند.
اين در حالي است كه در شيوه دوم جدا سازي براي هر يك از گروههاي چهارگانه دانه بندي شده به صورت مجزا صورت مي پذيرفت.
جداول شماره 14 و 15 نمايانگر نتايج حاصل از اين دو شيوه مذكور در مقاطع مختلف مي باشد.
3-2-2- روش هاي تجزيه فيزيكي بر روي نمونه هاي برداشت شده از وسايط نقليه ويژه جمع آوري :
در اين روش مجموعه زايدات جمع آوري شده كه از لحاظ حجمي در حدود يك وانت بار مي شد را پس از انتقال به كارخانه كمپوست ابتدا توزين و سپس مشابه روشي كه در خصوص تجزيه فيزيكي مربوط به نمونه برداري هاي خودروهاي حمل ذكر خواهد گرديد، مورد جدا سازي قرار مي دادند. عملا استفاده از اين روش با توجه به اشكالات متعدد در مرحله تامين نمونه ها، در مدت كوتــاهي كنــار گذاشتـه شد.
3-2-3- روش هاي تجزيه فيزيكي بر روي نمونه هاي برداشت شده از وسايط نقليه ويژه حمل و نقل :
در اين شيوه زايدات حمل شده به كارخانه صالح آباد بار ديگر مورد نمونه برداري قرار گرفته و از داخل بار سمي تريلر يك وانت بار نمونه برداشت شده و به سكوي مخصوص جدا سازي منتقل مي گردد. در حين انجام اين عمل وزن زايدات توسط باسكول كارخانه مورد اندازه گيري قرار مي گيرد.
بدنبال تخليه زايدات حمل شده توسط وانت بار در محل سكوي مربوط به جداسازي؛ كارگران از يك گوشه ؛ توده زباله را با هدف تعيين چگالي زباله و كسب عدد وزن مناسب جهت آناليز زباله (بجاي عدد ثابت يك تن ) ، با بيـل داخــل بشـكه 220 ليتري ريخته و آن را پر و سپس وزن بشكه پر را توسط باسكول اندازه گيري مي نمايند.
در مرحله بعد محتوي بشكه مذكور توسط كارگران در محوطه اي كه دور آن مخازن مربوط به تفكيك زايدات قرار دارد تخليه، و بدنبال آن كارگران اجزاء تشكيل دهننده زباله را بر حسب مورد جداسـازي نمـوده و درون هر يك از مخازن قـرار مي دهند. لازم به ذكر است كه تعداد اين مخازن بستگي تام به انواع زايدات جامد قابل تفكيك دارد.
پس از اتمام جدا سازي زايدات و خالص شدن زباله آلي از ساير زايدات، كار توزين تك تك مخازن آغاز و در نهايت زايدات آلي كه بر روي سكو قراردارند درون يكسري مخزن ريخته شده و توزين مي گردند.
انجام اين عمليات تا اتمام كل زباله ها نمونه برداري شده معمولا بين 10-9 مرتبه تكرار مي گردد.
جداول شماره 16 و 17 نماينگر آناليز هاي فيزيكي انجـام پذيرفته بـه روش فـوق مي باشد.
بطور كلي مزاياي استفاده از اين روش عبارتند از :
- امكان تهيه مقادير زياد حجم زباله جهت آناليز
- پايين بودن هزينه نمونه برداري
- امكان دريافت همزمان زباله سطح محدوده بزرگ منطقه
3-2-4- روش هاي تجزيه فيزيكي بر روي نمونه هاي برداشت شده از مراكز دفع و دفن :
تجزيه فيزيكي زايدات نمونه برداري شده از مراكز دفع همانند شيوه معرفي شده براي نمونه هاي برداشت شده از وسايط نقليه ويژه حمل بوده با اين تفاوت كه ميزان زايـدات جامد آناليـز شده از لحـاظ حجمـي حداكثر دو بشـكه را شامل مي گرديد.
كارگران اكيپ جدا سازي زايدات نمونه برداري شده را با استفاده از گاري دستي يا وانت به محل جدا سازي منتقل و در آنجا پس از توزين ؛ بر روي زمين تخليه و به جدا سازي آنها اقدام سپس هر يك از گروههاي زايدات جدا سازي شده را به صورت مستقل توزين مي نمايند.
3-3- روشهاي آناليز شيميايي زايدات جامد شهر تهران:
بطور كلي بررسيهاي شيميايي بر روي زباله و كمپوست توليدي عمدتا با هدف بهينه نمودن فرآيند توليد كمپوست و كنترل كيفيت آن انجام پذيرفته است. به همين علت فاكتورها و پارامترهايي كه مي توانستند هدف فوق را تحقق بخشند همواره مورد آزمون قرار گرفته و در اين ميان برخي از فاكتورهاي كم اهميت تر به جهت كاهش هزينه ها، از سري آزمايشات حذف گرديده اند.
3-3-1- فاكتورها و پارامترهاي شيميايي مورد بررسي :
فاكتورهايي كه از ابتدا حداقل يكبار مورد بررسي قرار گرفته اند شامل :
- درصد رطو بت
- هدايت الكتريكي
- اسيديته
- درصد اشباع
- سديم كل
- افت در 400 درجه سانتيگراد
- خاكستر در 800 درجه سانتيگراد
- ازت كل
- پتاس كل
- فسفر كل
- كربن آلي
- مواد و تركيبات خنثي
- كلر كل
مي باشد كه به صورت خلاصه نحوه انجام آزمايشات مربوط به هر يك آنها در ذيل بيان شده است.
از آنجا كه تمامي اين آزمايشات شيميايي جهت نيل به ا هدف كنترل كيفي كود كمپوست صورت پذيرفته، آناليزهاي انجام شده در بخش شيميايي تماما بر روي پسماندهاي آلي صورت گرفته و نمونه هاي مورد نياز جهت اين آناليز نيز در مرحله آناليز فيزيكي و از پسمانده هاي آلي و قابل كمپوست تهيه گرديده است.
درصد رطوبت :
نمونه اي به صورت تصادفي از زباله تحت آناليز فيزيكي تهيه و پس از توزين درون آون با دماي 105 درجه به مدت 3 روز قرار داده مي شود تا كاملا رطوبت آن حذف گردد. پس از مدت مذكور مجددا نمونه ها توزين و از كسر وزن اوليه از وزن فعلي ميزان رطوبت نمونه محاسبه مي گردد.
تعيين مقدار درصد كربن آلي:
1/0 گرم از نمونه را بدقت بوسيله ترازويي كه حساسيت آن 1/0 ميلي گرم است وزن شده و به مقدار 15 سانتيمتر مكعب پي كرومات پتاسيم يك نرمال اضافه كرده و سپس 30 سانتيمتر مكعب اسيد سولفوريك غليظ اضافه و مي گذارند محلول سرد شود
در مرحله بعدي 100 سانتيمتر مكعب آب اضافه شده، محلول سبز رنگي بدست مي آيد و در مجاورت 8 قطره معرف فارتوفنالترولين و توسط ميزان مصرف فرو آمونيوم سولفات به ميزان غلظت كربن آلي نمونه، پي برده مي شود.
تعيين مقدار درصد نيتروژن:
1/0 گرم از نمونه را بدقت وزن كرده مقدار 1/1 گرم از مخلوط سلنيوم سولفات مس و سولفات پتاسيم وH2604-005 غليط اضافه شده و روي هيتر تا دماي 300 درجه سانتيكراد حرارت مي دهند، تا نمونه كاملا هضم شود و رنگ آبي نفتي ظاهر شود. سپس حدود 20 سانتيمتر مكعب آب اضافه و بعد بوسيله دستگاه ميكروكجلدال، تقطير، بخار آب ميزان ازت به هيدرات آمونيم و آمونياك را در 10 سانتيمتر مكعب اسيد بوريك 001/0 بصورت محلول در آورده و محلول فوق را با اسيد سولفوريك 001/0 نرمال در مجاورت متيل، از ميزان مصرف اسيد سولفوريك به غلظت نيتروژن پي برده مي شود.
تعيين مقدار پتاسيم، سديم، آهن، مس، فسفر و فلزات سنگين:
1گرم از نمونه را دقيقا وزن كرده درون بوته چيني ريخته و درون كوره در درجه حرارت 450 درجه سانتيگراد حدود 6 ساعت حرارت مي دهند.بعد از سرد شدن مقداري آب مقطر و 10 سانتيمتر مكعب اسيد كلريدريك نرمال اضافه و محلول را به 100 سانتيمتر مكعب مي رسانند.
محلول فوق محلول مادر از هر نمونه مي باشد و براي شناسايي پتاسيم، سديم، آهن، مس، فسفر و فلزات سنگين از آن استفاده بعمل مي آيد.
به ميزان 10سانتيمتر مكعب از عصاره مادر را به حجم 100 سانتيمتر مكعب رسانده، بوسيله دستگاه فليم فتومتر و محلولهاي استانداردي از نمك كلريك درست شده غلظت پتاسيم نمونه را بدست آورده مي شود.
به ميزان 10 سانتيمتر مكعب از عصاره را برداشته و 10 سانتيمتر مكعب معرف اضافه كرده تا حجم به 50 سانتيمتر مكعب برسد. بوسيله دستگاه اسپكتوفتومتر با محلولهاي استانداردي كه از نمك پتاسيم دي هيدروژن فسفات ساخته ايم، ميزان غلظت فسفر موجود را بدست مي آوريم.
ساير فلزات سنگين از قبيل آهن، مس، جيوه و … بوسيله استاندارد مخصوص كه از نمك يا خود فلز خالص درست شده بوسيله دستگاه جذب اتمي غلظت آنها را بدست مي آوريم.
روش تعيين درصد اشباع :
25 گرم از نمونه الك شده را وزن كرده، آنقدر بدان آب اضافه مي كنيم تا با يك قطره اضافي ديگر آب جذب نمونه نگردد. از تقسيم آب معدني به وزن نمونه، درصد اشباع را محاسبه مي نماييم.
روش تعيين غلظت يونهاي محلول :
در ادامه درصد اشباع به نمونه، به ميزان 5/2 : 1 آب اضافه و به مدت 24 ساعت نمونه را نگهداري مي كنيم، سپس بوسيله PH متر ميزان اسيديته نمونه را اندازه گيري مي نماييم. عصاره نمونه 5/2 : 1 را بوسيله پمپ خلاء از نمونه جامد جدا كرده و عصاره بدست آمده بوسيله دستگاه كانداكتيومتر ميزان غلظت يونهاي محلول آن را اندازه مي گيريم.
روش تعيين درصد مواد آلي :
به ميزان 2 گرم از نمونه را وزن كرده، درون بوته چيني داخل كوره در درجه حرارت 400 درجه سانتيگراد به مدت 8 ساعت قرار مي دهيم، پس از سرد شدن از اختلاف وزن، مواد آلي متصاعد شده را بدست مي آوريم و درصد مواد آلي را محاسبه مي نمائيم.
روش تعيين درصد مواد معدني :
از نمونه ذكر شده در بالا مجددا درون كوره گذارده و اين با به مدت 2 ساعت 800 درجه سانتيگراد حرارت داده سپس مي گذاريم تا سرد شود. پس از سرد شدن ، خاكستر باقي مانده را وزن كرده و از روي خاكستر ميزان درصد مواد معدني را محاسبه مي نمائيم.
3-3-2- ساير بررسي هاي انجام پذيرفته در زمينه آناليز شيميايي:
در خصوص آناليز شيميايي اگر چه بسياري از گزارشات مربوط به آناليزهاي انجام پذيرفته در آزمايشگاه كنترل كيفي كارخانه كمپوست صالح آباد است، ليكن مراكز ديگري نيز در موارد خاص اقدام به اين مهم نموده اند كه از آنجمله مي توان به شركت كاوشيار ايران در سال 1369 اشاره نمود كه بيشتر بر روي آناليز فلزات سنگين اقدام و نمونه هاي كمپوست ارسالي از سوي كارخانه كمپوست را آزمايش نموده است . همچنين موسسه تحقيقات خاك و آب كه بعد از آزمايشگاه كارحانه بيشترين گزارشات مربوط به آناليزهاي زباله و كمپوست توسط اين واحد انجام گرديده است.
3-4- ساير آناليزهاي فيزيكي انجام پذيرفته بر روي زايدات جامد شهر تهران :
3-4-1- آناليز زايدات جامد ميادين ميوه و تره بار:
با توجه به اهميت استفاده از زايدات ميادين ميوه و تره بار براي توليد كمپوست، همواره بررسي كيفيت زباله توليدي در ميادين ميوه و تره بار از اهميت ويژه اي برخوردار بوده است.
سازمـان بازيافت طي سالهاي اخير كار نمونه برداري را از طريق برداشت نمونه اي از اينگونه زايدات حمل شده به كارخانه كمپوست به مرحله اجراء گذارده است و معمولا براي نمونه برداري پس از مخلوط سازي پسمانده هاي فوق الذكر، بين يك تا دو بشكه نمونه تهيه و توسط كارگران جدا سازي نموده است.
جدول شماره 28 نشان دهنده كيفيت زائدات توليدي در ميدان ميوه و تره بار مركزي مي باشد.
3-4-2- آناليز زايدات بيمارستاني :
بررسيهاي انجام شده بر روي زباله هاي بيمارستاني عمدتا به لحاظ عدم يكسان بودن رويه ها ؛ طبقه بندي مواد و كم بودن تعداد نمونه قابليت تعميم را نيافته اند.
در اين بررسيها معمولا زائدات مخاطره آميز از بقيه زائدات جدا سازي نشده اند و روش جدا سازي و آناليز زباله ها مشابه زباله شهري صورت پذيرفته است. تنها گزارشهاي موجود كه تا حدي به آناليز اينگونه زباله ها پرداخته محدود به تعداد كمي بيمارستان مي باشد كه قابليت تعميم را از نتايج آن مي گيرد.
جدول شماره 28 – آناليز فيزيكي زباله ميدان ميوه وتره بارمادر تاريخ مرداد ماه 1378
(ارقام برحسب درصد)
| نوع پسماند
تاريخ برداشت |
شنبه
30/5/1378 |
يكشنبه
31/5/1378 |
دوشنبه
25/5/1378 |
سه شنبه
26/5/1378 |
چهارشنبه
27/5/1378 |
ميانگين |
| سبزي | 84/67 | 87/68 | 20/56 | 94/60 | 94/58 | 56/62 |
| ميوه | 22/4 | 42/2 | 62/6 | 93/5 | 71/7 | 38/5 |
| پوشال | 46/26 | 58/27 | 35/36 | 86/31 | 60/32 | 97/30 |
| چوب | 54/0 | 61/0 | 63/0 | 97/0 | 54/0 | 66/0 |
| پلاستيك گرما نرم | — | 01/0 | 01/0 | 01/0 | 01/0 | 008/0 |
| مشمع | 06/0 | 01/0 | 04/0 | 07/0 | 03/0 | 042/0 |
| پلاستيك گرما سخت | 01/0 | — | —- | — | — | 002/0 |
| فلزات | 03/0 | 07/0 | 04/0 | 07/0 | 03/0 | 048/0 |
| پارچه | 03/0 | 16/0 | 06/0 | 06/0 | 05/0 | 072/0 |
| شيشه | 02/0 | 01/0 | 03/0 | 02/0 | 01/0 | 018/0 |
| ساير مواد | 78/0 | 26/0 | 02/0 | 07/0 | 08/0 | 24/0 |
| جمع | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| وزن نمونه برداشتي
به كيلوگرم |
26490 | 26590 | 30550 | 28460 | 29570 |
در اين بررسيهاي محدود از دو روش جهت آناليز فيزيكي بهره جويي شده است:
در روش اول بمنظور آسان نمودن جدا سازي؛ ابتدا زايدات در سه گروه طبقه بندي و با ارائه آموزشهاي لازم و در اختيار قرار دادن سه نوع كيسه از مسئولين مربوطه درخواست گرديده تا زايدات مربوطه شامل گل ؛ زائدات پزشكي (سرم ؛سوند؛كيسه ادرار؛ وسائل پانسمان )؛ و زايداتي همانند كمپوت و شيشه ؛ گچ و… جدا سازي شوند.
كيسه هاي مربوط به اين گروهها پس از انتقال به محوطه مخصوص، توسط كارگران بر اساس فرم از پيش تعيين شده، جدا سازي، توزين و سپس مورد آناليز قرار گرفتند. جدول 29 بيانگر نتايج بررسي انجام يافته به روش فوق مي باشد.
در روش دوم نمونه برداري از زائدات مخلوط جمع آوري شده از كليه واحدها و از اطاقك مخصوص نگهداري زايدات صورت پذيرفته است .
اين روش براي مثال در سال 1370 توسط سازمان بازيافت و تبديل مواد مورد استفاده قرار گرفت كه نتايج آن در جدول شماره 30 آمده است.
در روش سوم رائدات واحدهاي مختلف به صورت مستقل جمع آوري، و پس از توزين اقدام به جداسازي آنها نمودند. شيوه عمل به شكل مذكور علاوه بر 5 بيمارستان، بر روي 5 درمانگاه و پلي كلينيك، 5 آزمايشگاه تشخيص طبي، 10 تزريقاتي، 10 مطب پزشكي و 10 مطب دندان پزشكي و 10 داروخانه نيز صورت پذيرفته است. جدول شماره 31 بيانگر بررسيهاي انجام پذيرفته به اين روش است.
جدول شماره 29 – آناليز زباله هاي بيمارستان هاي باهر ؛ فيروزگر و طرفه در سال 1374
| مواد توزين شده
|
بيمارستان باهر
كل وزن(كيلوگرم) درصد |
بيمارستان فيروزگر
كل وزن(كيلوگرم) درصد |
بيمارستان طرفه
كل وزن(كيلوگرم) درصد |
|||
| زباله هاي معمولي (اداري) | 12/1140 | 634/1 | 4/9932 | 754/4 | 4/12002 | 9/17 |
| زباله هاي تخميرشدني (آشپزخانه و فضاي سبز) | 84/29949 | 92/42 | 6/90660 | 398/43 | 36936 | 28/55 |
| داروهاي كهنه و تاريخ گذشته | – | – | – | – | 144 | 21/0 |
| ته مانده هاي داروها | – | – | 792/0 | 00038/0 | – | – |
| پسمانده هاي شيميايي (پسمانده هاي آزمايشگاه) | 56/52 | 075/0 | – | – | – | – |
| پارچه هاي كهنه؛مشمع و پلاستيك؛البسه دورريختني؛ دستمال ها و سوزن هاي تزريقي و يا مشابه آن | 92/322181 | 177/76 | 84/85650 | 001/41 | 2/13885 | 78/20 |
| زباله عفوني كه به طور جداگانه بيرون و يا درون بيمارستان بايد دفع شوند | – | – | – | – | – | – |
| اعضاء قطع شده و بافت هاي جدا شده | 32/571 | 818/0 | 84/789 | 38/0 | – | – |
| مواد راديواكتيو | – | – | – | – | – | – |
| ساير چيزها: كمپوت وكنسرووشيشه و سفال | 6/2019 | 894/2 | 84/12390 | 9313/5 | 2/3031 | 53/4 |
| ساير چيزها : نان خشك | 88/3665 | 254/5 | 76/7745 | 707/3 | – | – |
| ساير چيزها : گچ | 36/153 | 219/0 | 6/1731 | 828/0 | 918 | 37/1 |
| جمع | 6/69771 | 991/99 | 96/208902 | 995/99 | 8/66916 | 100 |
جدول شماره 30- آناليز زباله هاي بيمارستاني شهر تهران 1370
| وزن مخصوص | درصد رطوبت | جمع كل درصد مواد | درصد مواد | جمع كل درصد مواد | درصد رطوبت | وزن مخصوص | ||||||||
| فلز | كاغذ | پلاستيك | چوب | استخوان | شيشه | لاستيك | پارچه | ساير | ||||||
| 1083 | 3/5 | 70 | 5/8 | 3/14 | 3/14 | 6/2 | 2/1 | 7/5 | – | 1/7 | 3/44 | 98 | 63 | 31/0 |
| 1084 | 4/5 | 40 | 9/4 | 7/18 | 21 | 9/1 | 0/1 | ¼ | – | 3/12 | 4/34 | 3/98 | 58 | 26/0 |
| 1085 | 5/5 | 56 | 7/4 | 8/21 | 4/17 | ¼ | – | 1/8 | – | 1/6 | 8/34 | 97 | 59 | 27/0 |
| 1086 | 6/5 | 74 | 8/2 | 3/12 | 5/11 | 1/6 | – | 4/4 | – | 7/5 | 7/54 | 5/97 | 64 | 26/0 |
| 1087 | 7/5 | 78 | 8/2 | 9/16 | 7/22 | 0/.2 | – | 1/3 | – | 5/8 | 4/41 | 4/97 | 60 | 26/0 |
| 1088 | 8/5 | 33 | 5/1 | 4/9 | 2/19 | 0/3 | 4/2 | 8/2 | – | 5/6 | 6/52 | 4/97 | 62 | 29/0 |
| 1089 | 9/5 | 44 | 8/1 | 9/6 | 1/16 | 2/1 | 8/4 | 3/2 | – | 3/11 | 9/52 | 3/97 | 59 | 29/0 |
| ميانگين | 56 | 8/3 | 3/14 | 4/17 | 9/2 | 3/1 | 3/4 | – | 2/8 | 45 | 5/97 | 7/60 | 28/0 | |
31
در خصوص روش سوم با توجه به نتايج كسب شده، تاكيد بر جداسازي در مبداء، آنچنانكه در نمونه برداري روش اول بر آن تكيه شده است، چندان مطلوب به نظر نمي رسد. تعيين درصد سهم هر يك از واحدهاي مختلف بيمارستاني بر اساس روش فوق در توليد زباله بيمارستاني شهرهاي اطراف تهران نيز يكي از آناليزهاي است كه طي سالهاي اخير انجام پذيرفته ليكن در اين بررسي ها جداسازي زايدات تنها در يك بيمارستان صورت پذيرفته است. جداول 32 الي34 نتايج بررسيهاي انجام پذيرفته بر اساس روش فوق را بنمايش گذارده است.
3-4-3- آناليز زايدات شهري در مركز دفن :
در برخي موارد همچون كمبود بودجه ؛ زمان ؛ نيروي انساني و… در حين بررسيهاي مربوط به تعيين كيفيت؛ بررسي تمام مواد جايگزين نمونه برداري موردي مي گردد. در اين حــالت نتايج بررسـي انجام پذيرفته به هيـچ عــنوان نمي تواند بيانگر بررسي كيفيت زايدات باشد، ليكن مي بايست اين نكته را يادآوري نمود كه نمونه برداري به جهت شناخت كيفيت كل مجموعه بوده و در صورت امكان بررسي كل نمونه مسلما بررسي فوق از ارجحيت بيشتري برخوردار خواهد بود .
سازمان بازيافت طي سالهاي اخير با دريافت بارنامه هايي كه بر روي آنها منبع توليد زايدات و نوع عمومي زايدات منعكس شده و همچنين اظهار نظر رانندگان در خوص نوع بار خودروهاي خود تا حدي توانسته است اطلاعات مربوط به طبقه بنديهاي در نظر گرفته شده را كسب نمايد.
جدول شماره 35 نشان دهنده كفيت عمومي زايدات جامد دفن شده در شهر تهران مي باشد.
جدول شماره 32 – نتايج بررسي بيمارستان در شهرهاي اطراف تهران
كرج ؛ مردآباد ؛ قزوين ؛ ورامين ؛ ساوجبلاغ و قم
| موضوع | ميزان | معيار |
| سرانه توليد زباله به ازاء هر تخت | 2087 | كيلوگرم |
| جمع آوري به روش دستي از بخش ها | 8402 | درصد |
| مدت ماندگاري زباله حداقل 24 ساعت | 5/89 | درصد |
| بيمارستان هاي داراي زباله سوز | 1/21 | درصد |
| چگالي زباله با كيسه
چگالي زباله بدون كيسه |
181/193
727/247 |
كيلوگرم درمترمكعب
كيلوگرم درمترمكعب |
| ميزان پلاستيك
ميزان پارچه ؛ پنبه ؛ گاز استريل ميزان كاغذ و مقوا ميزان فلز ميزان شيشه ميزان مواد آلي |
1/15
6/9 4/12 8/8 7/1 4/52 |
درصد
درصد درصد درصد درصد درصد |
جدول شماره 33 – درصد وزني و مقدار توليد يك شبانه روز زباله عفوني به ازاء
هر تخت در بيمارستان كودكان قدس قزوين
| نوع زباله | درصد وزني | مقدار توليد (كيلوگرم در روز به ازاء هر تخت فعال) |
| زباله هاي پاتولوژيك
زباله نوك تيز و برنده آلوده محيط هاي كشت آزمايشگاهي خون و فرآورده هاي خوني زباله هاي آلوده آزمايشگاهي مواد زائد بيولوژيكي |
7/3
7/3 12/6 8/36 07/49 61/0 |
003/0
003/0 005/0 03/0 04/0 0005/0 |
| جمع | 100 | 0815/0 |
جدول شماره 34 – درصد وزني و مقدار توليد يك شبانه روز زباله عفوني به ازاء
هر تخت در بيمارستان شهيد رجايي كرج
| نوع زباله | درصد وزني | مقدار توليد (كيلوگرم در روز به ازاء هر تخت فعال) |
| زباله هاي بخش ايزوله
زباله هاي محيط هاي كشت آزمايشگاهي زباله خون و فرآورده هاي خوني زباله هاي آلوده آزمايشگاهي زباله هاي وسايل نوك تيز و برنده آلوده زباله هاي بخش دياليز زباله هاي مواد غذايي و ساير فرآورده هاي آلوده |
32/34
17/0 29/0 86/0 44/1 6/28 32/34 |
46/0
0002/0 003/0 01/0 014/0 38/0 47/0
|
| جمع | 100 | 34/1 |
جدول شماره 35 – كيفيت زايدات دفع شده در مركز دفن زباله كهريزك
| كد نمونه ضايعات جمع تردد جمع وزن |
| 001 | زباله خانگي | 67213 | 1370610140 |
| 002 | زباله بيمارستاني | 4887 | 18975820 |
| 003 | زباله كارخانجات | 2752 | 10597870 |
| 004 | ضايعات چرم | 22 | 294610 |
| 005 | لجن فاضلاب خانگي | 328 | 1419070 |
| 006 | خاك و نخاله | 2953 | 21200540 |
| 010 | زباله | 1096 | 59431050 |
| 011 | ضايعات رنگ سازي | 23 | 39670 |
| 012 | ضايعات داروسازي | 248 | 230930 |
| 013 | خاك و لجن | 2245 | 20885480 |
| 014 | خاكروبه | 13 | 19440 |
| 015 | چوب و درخت | 30 | 85480 |
| 016 | لجن | 35891 | 235684410 |
| 017 | ضايعات ايرانيت | 1 | 1390 |
| 018 | ضايعات كشتارگاه | 416 | 2244440 |
| 019 | چرخ دستي | 1 | 280 |
| 022 | كاغذ باطله | 46 | 46850 |
| 023 | زباله و لجن | 32940 | 196051630 |
| 025 | ضايعات | 2712 | 16538710 |
| 029 | معدومي | 107 | 408140 |
| 031 | ضايعات لاستيك | 68 | 295660 |
| 032 | فوم | 2 | 1710 |
| 033 | خاك اره و چوب | 7 | 5830 |
| 034 | لجن مقوا | 562 | 4854130 |
| 035 | كاغذ و پلاستيك | 5 | 12400 |
| كد نمونه ضايعات جمع تردد جمع وزن |
| 037 | پليسه آهن | 10 | 23920 |
| 038 | خاك سوخته | 127 | 782540 |
| 041 | لاشه سنگ | 886 | 226860 |
| 042 | پوست تخم مرغ | 284 | 459770 |
| 045 | ضايعات پنبه | 113 | 387630 |
| 048 | پاي مرغ | 13 | 58440 |
| 051 | داروي معدومي | 1 | 2930 |
| 054 | ضايعات پلاستيك | 47 | 85960 |
| 057 | ضايعات فايبرگلاس | 9 | 11060 |
| 058 | كرك فرش | 56 | 52070 |
| 059 | علف | 15 | 21950 |
| 060 | ضايعات پر | 3 | 1250 |
| 064 | خاك و زباله | 1877 | 13127730 |
| 065 | پوشال | 2 | 3980 |
| 066 | چوب | 9 | 11240 |
| 067 | پشم شيشه | 4 | 3100 |
| 068 | ضايعات ميوه و تره بار | 591 | 3930520 |
| 070 | شاخه و برگ | 1578 | 7015410 |
| 076 | ضايعات چيني | 4 | 22670 |
| 077 | چوب و لجن | 7049 | 33662260 |
| 081 | كود (خام) | 2442 | 29302970 |
| 086 | كاغذ و توتون سيگار | 3 | 12970 |
| 089 | كاغذ و مقوا | 92 | 44860 |
| 092 | خاك و چوب | 99 | 625120 |
| 095 | گوني | 4 | 9810 |
| كد نمونه ضايعات جمع تردد جمع وزن |
| 096 | خاك كوير | 1 | 4500 |
| 100 | كنده درخت | 2 | 11970 |
| 101 | مواد غذايي فاسد | 1 | 450 |
| 102 | ضايعات مرغداري | 45 | 74790 |
| 103 | زباله و چوب | 287 | 805710 |
| 104 | يونوليت | 40 | 135860 |
| 112 | ضايعات فرش | 3 | 1640 |
| 115 | روغن سوخته | 33 | 20520 |
| 122 | آسفالت | 1 | 15830 |
| 124 | لاشه موش | 50 | 4380 |
| 127 | ضايعات شيشه | 8 | 52680 |
| 128 | داروي دامي معدومي | 10 | 55300 |
| جمع كل ===< 179367 (سرويس) 2051006330 (كيلوگرم) |
3-5- آزمايشات موردي در خصوص زايدات جامد شهر تهران :
3-5-1- زايدات سبزيجات در زباله خانگي :
بخشي از زباله آلي موجود در زباله شهري را سبزيجات تشكيل ميدهند . در جهت تعيين ميزان اين بخش از زائدات، به صورت موردي در طول سالهاي گذشته ميزان اين زائدات همزمان با ساير آناليزها اندازه گيري شده است . جدول شماره 36 .نشان دهنده متوسط درصد سبزيجات نسبت به كل زائدات آلي در مناطق بيستگانه مي باشد.
3-5-2- ميزان زائدات ناشي از عرضه سبزيجات در تهران :
براي تعيين درصد سهم هريك از سبزيجات در توليد زباله آزمايشاتي به مدت يكسال بر روي سبزيجات مصرفي شهروندان تهراني صورت پذيرفته است. در اين بررسي زايدات ناشي از عرضه سبزيها در تمامي مراحل كه شامل عرضه عمده آنها در ميادين ميوه و تره بار توزيع آن در سطح مغازه ها و همچنين پاك كردن سبزيجات توسط شهروندان است، بر حسب انواع سبزيها ثبت گرديده است .
جدول شماره 37 نشان دهنده درصد زائدات هر يك از انواع سبزيجات مصرفي شهر تهران به نسبت وزن اوليه آنها مي باشد.
3-5-3- آناليز زباله خانگي بر حسب مواد غذايي :
يكي ديگر از آناليز هاي انجام شده بر روي زباله خانگي شهر تهران؛ آناليز زايدات آلي با تفكيك پسماندهاي غذايي و پسماندهاي گياهي بوده است كه به مدت يكسال در سطح تعداد 100 خانوار مورد آزمون قرار گرفته است.
جدول شماره 36
جدول شماره 37
در اين بررسي با ارائه كيسه زباله و آموزش به شهروندان در محدوده مورد آزمايش، از ايشان درخواست گرديده كه زايدات آلي توليدي خويش را به دو گروه مذكور تقسيم نمايند.
زائدات فوق سپس توسط عوامل اجرايي طرح توزين قرار مي گرفت. بررسي مذكور به مدت يك هفته در هر فصل صورت مي پذيرفت و براي كاهش اثرات مربوط به اشتباهات اجرايي توسط شهروندان نتايج دو روز اول نمونه برداري كنار گذاشته مي شد.
3-5-4- اندازه گيري زايدات خطرناك خانگي:
بخشي از زايدات توليدي شهر تهران از تركيباتي تشكيل شده است كه از لحاظ فيزيكي ، شيميايي و يا بيولوژيكي داراي پتانسيل ايجاد خطر براي محيط زيست مي باشند كه از جمله آنها مي توان به اجسام تيز و برنده ؛باطريها ، قوطيهاي رنگ، اسپريها، پوشك بچه و… اشاره نمود.
از آنجا كه آيتم زايدات خطرناك در آناليز زباله خود تركيبي نامتناجس از موادي است كه به صورت عادي در گروههاي مواد آلي، كاغذي، شيشه و فلزات قرار مي گيرند لذا در جهت نشان دادن اين نسبت ها، اجزاء تشكيل دهنده اين گروه نيز مورد بررسي قرار گرفته اند .
جداول شماره 38 و 39 نشان دهنده متوسط تركيب هر يك از زايدات در طيف زايدات خطرناك مي باشد.
3-5-5- اندازه گيري ميزان حضور زايدات بر حسب اندازه ذرات :
از جمله بررسيهاي انجام شده بر روي كيفيت زباله شهر تهران بررسي ميزان حضور زايدات بر حسب اندازه ذرات ميباشد. اين بررسي تلفيقي از دو بخش از يك طرح است كه همزمان صورت پذيرفته است. اين بخشها عبارتند از:
- سرند نمودن زايدات
- جدا سازي زايدات
روش انجام اين بررسي مشابه جداسازي هاي معمولي بوده و تنها تفاوت آن با روشهاي معمول در اين مي باشد كه هر گروه از زايدات كه از سرندهاي مخصوص رد مي شدند به صورت مجزا تفكيك مي گرديدند.
بدين ترتيب مجموع زايداتي كه از سرند 10؛40 و 100 ميليمتري عبور مي كردند به عنوان گروههاي 10؛40 و 100 ميليمتري و آنچه باقي مي ماند در گروه بيش از 100 ميليمتري مورد آزمايش قرار مي گرفتند.
3-5-6- اندازه گيري ميزان زايدات قابل فروش :
با وجود اينكه در آناليز زايدات، گروه زايدات خشك از جمله نان خشك، پلاستيكهاي گرما نرم، فلزات، شيشه، كاغذ و… جزو زايداتي هستند كه قابل بازيافت مي باشند، لاكن با توجه به ميزان آلودگي آنها و همچنين هزينه هاي ناشي از فرآيند بازيافت برخي از آنها، عمده اين مواد ارزش اقتصادي نداشته و به عبارت ديگر خريداري براي آنها وجود ندارد.
عدم اطلاع و توجه به ميزان زايدات قابل فروش مي تواند برنامه ريزي هاي مديرت مواد زائد جامد را بخصوص در محاسبات مربوط به ايجاد كارخانه هاي كمپوست كه بخشي از درآمد كارخانه را بر اساس درصد حضور پسماندهاي خشك از جمله بازيافت پلاستيك و كاغذ و… زائدات ورودي به كارخانه قرار مي دهند، با اشتباه روبرو سازد. بنابر اين در سري آزمايشات انجام شده توسط سازمان بازيافت به صورت موردي ميزان زايدات قابل فروش نيز توزين گرديده است.
3-5-7- بررسي تركيب زايدات پلاستيكهاي بازيافتي بر حسب نوع جنس:
از جمله آناليزهاي انجام شده بر روي زايدات شهر تهران آناليز پلاستيكهاي جمع آوري شده توسط عوامل بازيافت كننده ساماندهي شده مي باشد. بررسي تركيب پلاستيكهاي جدا سازي شده مي تواند راهنماي مناسبي براي برنامه ريزيهاي مربوط به دستگاههاي مربوط به پردازش اينگونه زائدات باشد. ضمن اينكه با شناخت انواع پلاستيكهايي كه شهروندان به جدا سازي آن مي پردازند مي توان در آموزشهاي مربوط به توسعه بازيافت و تفكيك زايدات از مبداء استفاده نمود. علاوه بر اينها عدم حضور برخي از انواع پلاستيكها نيز محققين و برنامه ريزان را براي بررسي علل عدم جمع آوري اينگونه زائدات راهنمايي خواهد نمود .
در اين بررسي با مراجعه به يكي از ايستگاههاي بازيافت در جنوب شهر تهران نمونه برداري از پلاستيكها ي جمع آوري شده صورت مي پذيرفت نحوه آناليز به صورت زير انجام مي پذيرفت:
اكيپ نمونه بردار با مراجعه به ايستگاه بازيافت در ساعات بين 10 تا 12 كه معمولا ايستگاههاي بازيافت با حجم عملياتي كمتري مواجه مي باشند و پلاستيكهاي جمع آوري شده حداقل از روز قبل در ايستگاه موجود مي باشد، كار نمونه برداري را انجام مي دادند.
در اين بررسي پلاستيكها ابتدا تا حد ممكن مخلوط و سپس از يك سمت توسط كارگران پلاستيك ها درون يك بشكه 220 ليتري ريخته مي شد و پس از توزين و تعيين وزن پلاستيكها ؛كار شمارش انواع اجناس پلاستيكي موجود درون بشكه آغاز مي گرديد. پس از اتمام شمارش پلاستيكهاي توزين شده مجددا بارگيري درون بشكه و توزين و شمارش انواع پلاستيكها ادامه پيدا مي كرد. اين رويه در هر نوبت براي چند بار تكرار مي گرديد.
3-5-8- بررسي كيفيت زباله خشك جمع آوري شده در طرح تفكيك:
يكي ديگر از بررسيهاي انجام شده بر روي كيفيت زباله شهر تهران كه به صورت مجزا صورت پذيرفته است بررسي كيفيت زباله خشك جمع آوري شده در طرح تفكيك مي باشد.
اين بررسي را بخصوص به لحاظ اهداف اجرا يي آن مي توان در دو گروه طبقه بندي نمود:
- بررسيهاي انجام شده بر روي زباله خشك منطقه 7
- بررسيهاي مربوط به زايدات خشك منطقه 14
بررسي كيفيت زباله خشك منطقه 7 بخصوص براي كنترل عمليات جمع آوري صورت مي پذيرفت و حضور پسماندهاي تر در زباله و يا خاك و نخاله نشانگر انحراف از اجرا و بر عكس عدم حضور مواد فوق نشانگر اجراي صحيح طرح تفكيك بوده است.
روش تهيه نمونه براي زايدات مربوط به منطقه 7 تقريبا مشابه روش تهيه نمونه از سيستم انتقال مي باشد، با اين تفاوت كه در اين روش كل زباله خشك جمع آوري شده كه تا سه سمي تريلر را شامل مي گرديد، در روزهاي جمعه جمع آوري و پس از انتقال به كارخانه صالح آباد و دپو در يك محل بخصوص ؛ نمونه برداري مي گرديد درست برعكس روش معمول كه تنها يك سمي تريلر زباله منتقل و مورد آزمايش قرار مي گرفت.
اجراي اين بررسيها همزمان با شروع طرح تفكيك در سال ارديبهشت 1378 آغاز و با خاتمه طرح مذكور نيز خاتمه يافت.
جدول شماره 40 .نتايج بررسيهاي انجام شده را برحسب مقاطع مختلف نشان مي دهد.
اما در بررسي كيفيت زباله خشك از منطقه 14 زايدات خشك جمع آوري شده توسط عوامل بازيافت از سطح محدوده منطقه 14 جمع آوري و به ايستگاه بازيافت منتقل مي گرديد در ايستگاه مذكور زايدات غير قابل فروش از ساير زايدات جدا سازي شده و اين زايدات هفته اي يكبار به كارخانه صالح آباد منتقل و در آنجا توسط اكيپ نمونه بردار ابتدا كار مخلوط سازي و سپس نمونه برداري انجام مي پذيرفت.
با توجه به وزن كم زايدات فوق يك چهارم زايدات مذكور جهت آناليز به سالن مربوطه منتقل مي گرديد و مراحل ديگر جدا سازي مشابه روش معمول جداسازي بوده است. نتايج بررسي مذكور نشان مي دهد كه صرف تعيين ميزان پلاستيك ؛ شيشه و… در زباله از بخصوص نظر اقتصادي نمي تواند يك پارامتر مناسب براي ارزيابي باشد.
جدول شماره41 نتايج بررسيهاي انجام شده را در مقاطع مختلف نشان مي دهد.
جدول شماره 40 – جدول مقايسه اي بين كيفيت زباله خشك(روزهاي جمعه)بازباله عادي منطقه7 برحسب درصد
| درصد تفاوت | تفاوت
بين دو ميانگين |
كيفيت زباله
روزهاي جمعه |
كيفيت زباله
در ساير روزها |
نوع
پسماند |
| 14/84 | 48/1 | 24/3 | 76/1 | نان |
| 09/61- | 26/42- | 92/26 | 19/69 | پسمانده هاي غذايي |
| 00/78 | 34/1 | 06/3 | 72/1 | پلاستيك گرمانرم |
| 98/4- | 22/0- | 20/4 | 42/4 | مشمع |
| 39/269 | 21/0 | 29/0 | 08/0 | پلاستيك گرماسخت |
| 11/0- | 01/0- | 83/5 | 84/5 | كاغذ |
| 82/74 | 25/3 | 58/7 | 34/4 | مقوا |
| 32/357 | 13/5 | 57/6 | 44/1 | فلزات آهني |
| 85/7 | 01/0 | 07/0 | 07/0 | فلزات غيرآهني |
| 01/95 | 33/2 | 79/4 | 46/2 | پارچه |
| 97/8 | 18/0 | 19/2 | 01/2 | شيشه |
| 85/1255 | 50/15 | 73/16 | 23/1 | چوب |
| 81/184 | 24/5 | 07/8 | 84/2 | خاك و نخاله |
| 84/1209 | 18/5 | 60/5 | 43/0 | لاستيك |
| 88/50- | 98/0- | 95/0 | 93/1 | ضايعات خطرناك |
| 32/762 | 48/1 | 68/1 | 19/0 | چرم |
| 83/1689 | 10/2 | 23/2 | 12/0 | ساير |
| 01/0- | 01/0- | 00/100 | 01/100 | كل |
اعدا فوق ميانگين آناليز 7 ماهه بين ماههاي 3/78 لغايت 10/78 مي باشد.
3-6- بررسيهاي بيولوژيكي بر روي زايدات جامد شهر تهران :
جهت بررسي هاي بيولوژيكي بر روي زايدات جامد شهر تهران پارامتر هاي از آنجمله :
- شمارش ميكرو ارگانيسم
- شمارش قارچها
- شمارش سالمونل
- شمارش اي كولي
- شمارش پزودوموناس
- شمارش استافيلو كوكوس
- شمارش شيگل
- شمارش كانديدا
صـورت پذيرفته است. جدول شــماره 42 بيانگـر نـتايج حاصـل از ايـن بررسي مي باشد.
جدول شماره 42- بررسي بيولوژيكي زايدات جامد شهر تهران
| Standard | Result | Test |
| Max. 100/Mkgr
Max. 10/Mkgr Negative Negative Negative Negative Negative Negative
Stisfactory
Stisfactory
Stisfactory
Stisfactory |
Nore Thop 10000/gr.
Less then 10/gr. Negative “ “ “ “ “
In h, Zon Dia mm. |
Micro Organism Count ***
Fungi & Yeast Count *** Saimonelle Sp. *** E. Coli *** Pseudomonas Aeruginosa *** Staphylococcus Aureus *** Shigella *** Candids Albicans ***
Sterility Test
Irritation Test
Safety Test
Pyrogen Test
Antibacterial Effectiveness
|
منابع
1- كريم زادگان حسن ؛ بررسي وضعيت جمع آوري و دفع زباله مراكز بهداشتي و درماني شهرستان استان تهران 75-74 دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات
2- رسولپور حوريه ؛ جمع آوري اطلاعات مربوط به تعيين تركيبات زباله هاي بيمارستاني ؛1374؛ سازمان بازيافت و تبديل مواد
بازدیدها: 56
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.