توضیحات
مقدمه:
بي شك تعيين ميزان توليد زباله و شناخت روند افزايش و كاهش آن در ابعاد مكاني و زماني يكي از موارد مهمترين ابزارهاي مديريتي در مراحل مديريت مواد زائد جامد محسوب مي گردد. اين مهم نتنها در سيستم هاي كنترلي و نظارتي بلكه در تمام طراحي هاي مربوط به سيستمهاي مختلف اين مديريت اعم از جمع آوري، حمـل و نقـل، پـردازش و مراكز دفـع و دفن دخيل بوده و بعنوان يك فاكتور تعيين كننده مطرح مي باشد.
بررسي روند توليد انواع زايدات جامد شهري، صنعتي و بيمارستاني شهر تهران طي سالهاي گذشته مؤيد آن است كه متاسفانه آمار و گزارشات مربوط به توليد انواع زايدات جامد فاقد اعتبار آماري لازم بوده و تنها در طي سالهاي اخير با توچه به تغييرات ايجاد شده در سيستم مديريت مواد زائد جامد شهر تهران، اهميت دسترسي و اخذ اطلاعات دقيقتر در خصوص كميت زباله بيش از پيش نمود پيدا كرده و بعنوان يك اصل مطرح مي باشد.
با اين نگرش و جهت نيل به يك شناخت كلي در زمينه روند اندازه گيري كمي زايدات جامد توليدي در شهر تهران و بيان اقدامات اصلاحي در مقاطع زماني گوناگون، در ادامه بطور اختصار بشرح اين اقدامات خواهيم پرداخت .
2- 1- تعيين كميت زباله از طريق محاسبه حجم :
در اين روش تعيين كميت زايدات جامد بدون توزين از طريق باسكول و تنها با در نظــر گرفتن ظــرفيت حمـــل كاميونهـاي حامل زبالـه و تبديل آن به وزن خالص انجام مي پذيرفت.
در اين سيستم با توجه به وجود برخي عوامل از آنجمله :
عدم بارگيري كامل كاميونها ي حمل مطابق با ظرفيت اسمي خود
تفاوت بسيار زياد در وزن مخصوص انواع زائدات بارگيري شده
از دقت كافي برخوردار نبودند و عمدتا مديريت هاي سيستم را در زمينه استنادي و استنتاجي با مشكل روبرو مي ساخت.
در حال حاضر هرچند استفاده از اين روش جهت محاسبات مربوط به كميت زايدات جامد مناطق شهرداري تهران تقريبا منسوخ شده، اما همچنان از اين سيستم جهت محاسبه ميزان خاك و نخاله دفع شده در گودهـــاي اطراف تهران اسـتفاده مي گردد.
براي محاسبه ميزان وزن زائدات در اين روش، تعدادي از انواع خودروهاي حامل زباله در يك مدت معين توسط باسكولهاي متفرقه موجود در اطراف مركز دفن توزين، و سپس متوسط بار آنها به عنوان معيار وزن ساير خودروها در نظر گرفته مي شد. بدين ترتيب ؛ همزمان با ورود خودروها يك نفر در محل ورودي به مركز دفن شماره كاميون ؛ نوع كاميون ؛ محل اعزام و ميزان تقريبي وزن زباله را بر روي فرمهاي خاص يادداشت مي نمود.
فرمهاي مذكور پس از انتقال به دفتر مركزي توسط كارمندان بخش آمار سازمان به صورت دستي و با انجام محاسبات ساده بعنوان وزن زايدات جامد توليـدي در هـر منطقه ثـبت گـرديده و ملاك ساير محاسبات در آن مـنطقه واقع مي گرديدند .
متاسفانه استفاده از اين روش با توجه به :
صرف هزينه هاي عملياتي
صرف زمان
صرف نيروي انساني
از دقت چنداني برخوردار نبوده و به هيچ عنوان ملاك صحيحي جهت محاسبه ميزان كمي زايدات جامد شهر تهران محسوب نمي گرديد.
2-2- تعيين ميزان زباله از طريق توزين :
استفاده از شيوه مذكور با نصب باسكول مكانيكي در مركز دفن آغاز گرديد در اين مرحله اپراتور هاي باسكول وزن قرائت شده از روي باسكول مكانيكي را بر روي كارت ويژه اي كه رانندگان خودرو هاي ويژه حمل با خود به همراه داشتند ثبت نموده سپس عينا” وزن قرائت شده را جهت بررسي هاي بعدي بر روي فرمهاي خاص ديگر ثبت و به دفتر مركزي انتقال مي دادند.
لازم به توضيح است كه در اين مرحله تمامي خودروهاي ورودي به كهريزك نيز مورد توزين قرار نمي گرفتند زيرا توزين برخي از كاميون ها از آنجمله كاميونهاي حامل فاضلاب و لجن، به صورت تخميني و بر اساس حجم زايدات حمل شده صورت مي پذيرفت.
در اين مرحله نيز استخراج اعداد در محاسبات كماكان به صورت دستي صورت مي پذيرفت .
در مراحل بعدي، بمنظور افزايش دقت در محاسبات؛ استفاده از رايانه در دستور كار سازمان بازيافت و تبديل مواد قرار گرفت، بدين ترتيب كه قبل از استخراج و انجام محاسبات و استنتاج هاي آماري ؛ كليه فرمهاي تكميل شده از طريق واحد توزين كهريزك؛ به دفتر مركزي انتقال و در رايانه وارد مي گرديد. در مراحـل بعـدي اين فرايند نيـز بـا نصب باسكولهاي ديجيتالي و اتصال آنها به رايانه هاي موجود در ايستگاههاي انتقال متحول شده و روند افزايش دقت در ثبت توزين ها شدت بيشتري به خود گرفت بطوريكه علاوه بر با لا رفتن سرعت كار، كاهش دخالت نيروي انساني و به تبع آن كاهش خطا هاي انساني سيستم نيز بنحو چشمگيري افزايش پيدا نمود.
2-3- شيوه تعيين كميت زباله شهر تهران در حال حاضر:
در حال حاضر روش مورد استفاده جهت تعيين كميت زباله توليدي شهر تهران استفاده از باسكول و انـتقال اطلاعـات توزيـن بـه صورت ديجيتالي به كامپيوتر مي باشد. در اين روش هدف اصلي از بكارگيري تجهيزات موجود در مراكز توزين زباله، جلوگيري از دخـالت اپراتورها در ثبت اطلاعات در باسكولها تا حـد امكـان مي باشد.
در اين روش وزن پرخودرو در هنگام ورود خودرو به مركز دفن توسط يك باسكول و وزن خالي نيزدر زمان خروج كاميون توسط باسكول ديگر مورد توزين قرار مي گيرد و اطلاعات دو باسكول به رايانه مركزي منتقل و پس از تلفيق، در برگ باسكولهاي صادره منعكس مي گردند.
در اين روش همزمان اطلاعات موجود پس از ذخيره شدن در رايانه به دفتر مركزي انتقال يافته و كاراستخراج و استنتاج هاي آماري اطلاعات در واحد آمار و انفورماتيك صورت مي پذيرد .
ضرورتهاي فعلي مديريت زائدات از آنجمله واگذاري كار جمع آوري زايدات نواحي مختلف به پيمانكاران بخش خصوصي باعث گرديده در حال حاضر علاوه بر توزين هايي كه در مركز دفن صورت مي پذيرد، ايستگاهاي انتقال زباله نيز مجهز به سيستم توزين گردند. سيستم مذكور كه تقريبا مشابه سيستم توزين در مركز دفن مي باشد اين امكان را به شهرداري تهران داده است كه با دقت بيشتري ميزان زباله توليدي نواحي مختلف را ثبت نموده و بر اساس آن به پيمانكاران بخش خصوصي هزينه پرداخت نمايد.
البته در حال حاضر با توجه به محدوديتهايي موجود در ايستگاههاي انتقال، امكان استفاده از شيوه اي كه هم اكنون در مركز دفن جهت تعيين وزن خالي خودروها براي هر نوبت تخليه انجام مي پذيرد، مقدور نبوده و وزن خالي خودروها تنها يكبار آن هم در هنگام معرفي به سيستم توزين، اندازه گيري و سپس هر چند وقت يكبار به صورت تصادفي اين توزين مجددا تكرار گرديده و اين وزن تا نوبت بعدي در حافظه كامپيوتر ذخيره و به عنوان وزن خالي خودرو در محاسبات بعدي ملاك عمل قرار مي گيرد.
2-4- بررسي كميت زايدات جامد توليدي در شهر تهران :
بر اساس آمارهاي منتشره از سوي سازمان بازيافت و تبديل مواد ميزان زايدات جامد توليدي در شهر تهران در سال 1360 معادل 1068532 تن بوده و در سال 1379 اين ميزان به 2240581 تن بالغ گرديده است .
بر اساس اين آمار مشاهده كمترين ميزان توليد زيدات جامد مربوط به سال 1360 و بيشترين ميزان مشاهده مربوط به سال 1375 مي باشد .در اين سال ميزان زايدات پذيرش شده در مركز دفن بالغ بر 2561000 تن بوده است .
جدول شماره 9 ميزان زائدات مورد پذيرش در مركز دفن را طي سالهاي 1360 لغايت 1379 نشان مي دهد.
همانطور كه در جدول شماره 9 مشاهده مي گردد، آمارهاي تناژ زايدات توليدي در شهر تهران نماينگر يك روند افزايشي توليد تا سال 1375 بوده و از اين پس تا سال 1378 با كاهش ميزان زباله مواجه بوده و سپس مجددا در سال 1379 روند كاهش زباله متوقف و مجددا ميزان زباله در حال افزايش مي باشد.
در توجيه روند مذكور بررسي دقيقتر آمارها ي منتشره نشان دهنده آنست كه بخش عمده اين تغييرات؛ ناشي از تاثير زايدات توليدي توسط شركتها و مراكزي است كه بطـور مسـتقيم و يا غيـر مستقيم زايدات خـود را به مركـز دفـن تحويل مي نمايند.
اين بخش از زايدات توليدي در طول سال 1370 حدود 9/7 درصد از كل زباله توليدي شهر تهران و در سال 1375 با يك افزايش 1/8 درصدي، 16 درصد از كل زباله توليدي را به خود اختصاص داده و در سال 1378 اين ميزان به كمترين حد خود يعني 8/4 درصد رسيده است.
جدول شماره 9- تغييرات تناژ زايدات جامد شهر تهران در طي سالهاي 1360 الي 1379
سال ميزان زباله (تن) سال ميزان زباله (تن)
1360 1072411 1370 2074162
1361 1283319 1371 2216659
1362 1394748 1372 2334194
1363 1515590 1373 2464730
1364 1737249 1374 2426782
1365 1814944 1375 2561824
1366 1873930 1376 2408171
1367 1843893 1377 2248456
1368 1992387 1378 2208905
1369 1964912 1379 2240581
لازم به ذكر است كه افزايش و كاهش آمار اينگونه زايدات به مفهوم افزايش و كاهش توليد آنها نبوده بلكه اتخاذ سياستهاي مقطعي مبني بر پذيرش برخي زايدات در مركز دفن و يا عدم پذيرش آنها توسط سازمان موجب گرديده تا زائدات فوق كه قبلا در ساير مكانها تخليه مي گرديدند به مركز دفن منتقل و يا بلعكس پس از جلوگيري از تخليه مجددا به محلهاي ديگر منتقل و دفع گردند.
از جمله اينگونه زايدات مي توان به فاضلابهاي خانگي و روغنهاي سوخته كارخانجات اشاره نمود كه بيش از 11 درصد زائدات ورودي به مركز دفن را در طي سالهاي 73-75 به خود اختصاص داده و با عدم پذيرش آنها در طي سالهاي بعد، ميزان كل زايدات پذيرفته شده در مركز دفن بدون احتساب اينگونه زايدات محاسبه شده است.
جدول شماره 10 نشان دهنده ميزان پذيرش انواع زائدات در مركز دفن طي تير ماه 1376 مي باشد .
از طرف ديگربررسي ميزان زباله مورد پذيرش از مناطق بيستگانه نيز نشان دهنده آنست كه روند افزايشي ميزان توليد زايدات جامد مناطق تقريبا تا سال 1376 ادامه داشته و از آن به بعد تا سال 1379 روند كاهش توليد زباله همچنان ادامه داشته است .
در مجموع علل تغييرات عمده ميزان توليد زايدات مناطق شهرداري تهـران را مي توان ناشي از عوامل ذيل دانست :
افزايش مساحت تحت پوشش
افزايش جمعيت مناطق
عدم كنترل صحيح بر انتقال برخي زايدات از آنجمله حمل خاك و نخاله به همراه لجن به مركز دفن در برخي مناطق شهرداري تهران همانند 10 و 3
جدول شماره 10- ميزان پذيرش انواع زائدات در مركز دفن طي تير ماه 1376.
نوع زايدات وزن ( كيلو گرم ) نوع زايدات وزن ( كيلوگرم )
زباله خانگي 111724170 ضايعات كشتارگاه 63600
زباله بيمارستاني 1744000 چرخ دستي 6370
زباله كارخانجات 2035720 آب كاربيت 97870
ضايعات چرم 5490 كاغذ باطله 71750
لجن فاضلاب خانگي 3003670 زباله و لجن 8700500
خاك و نخاله 2218350 ضايعات آسفالت 26370
كود 1403150 ضايعات 192310
فاضلاب خانگي 21421310 فاضلاب 1960500
زباله 5445360 معدومي 550
ضايعات رنگسازي 6020 لجن موزائيك 10770
ضايعات داروسازي 121240 ضايعات لاستيك 29310
خاك و لجن 54173700 خاك اره و چوب 13390
خاكروبه 121920 لجن مقوا 78160
چوب و درخت 468150 كاغذ و پلاستيك 1030
لجن 561340 فاضلاب بانك مركزي 20310
خاك سوخته 206320 لاشه سگ 60780
پوسته هسته زردآلو 58410 پوست تخم مرغ 99860
ضايعات گچ 106410 پاي مرغ 42050
ضايعات كفش سازي 2740 ميوه فاسد 13410
ضايعات پنبه 18680 ضايعات پلاستيك 3650
فاضلاب صنعتي 85370 كرك فرش 2450
ضايعات فايبرگلاس 1490 علف 720
و انجام اقداماتي از قبيل :
o استفاده از مراكز نگهداري موقت در سطح برخي از مناطق همانند مناطق 3 و 20
o لايروبي كانالها و رودخانه ها
o پاكسازي محيط هاي حاشيه اي از قبيل مناطق 15 و 18
در ادامه بمنظور ايجاد تصويري روشن از وضعيت كمي توليد زايدات در شهر تهران به تفصيل بشرح ميزان تغييرات كمي زباله مناطق بيستگانه شهرداري تهران پرداخته شده است.
2-4-1- مقايسه بين ميزان زائدات پذيرش شده در ايستگاهها و مركز دفن :
همانطور كه در مبحث قبل بيان گرديد خودروهاي كوچك ويژه جمع آوري زباله پس از مراجعه به ايستگاههاي انتقال ابتدا توزين و سپس زايدات خود را درون سمي تريلرهاي حمل تخليه مي نمايند .
مقايسه آمار تناژ ثبت شده در ايستگاههاي انتقال و آمار زايدات دريافتي همان ايستگاهها در مركز دفن كهريزك، نشان دهنده وجود مغايرت في مابين اين دو دسته آمار مي باشد.
در بعضي از اين موارد مغايرت آمار تناژ زايدات حمل شده به ايستگاه بيشتر از آمار ثبت شده در مركز دفن كهريزك و در برخي موارد نيز آمار تناژ ثبت شده در كهريزك بيش از آمار ايستگاه مي باشد.
بررسي هاي بعمل آمده مؤيد آن است كه اين اختلافات آماري عمدتا ناشي از عوامل زير مي باشد :
تخليه برخي زايدات بدون توزين در سمي تريلر
توزين خودرو با راننده و حتي كارگران
عدم توزين مرتب وزن خالي خودروها
همراه داشتن برخي زايدات در خودروها و عدم تخليه آنها در سمي تريلر
عدم برنامه ريزي جهت كاليبره كردن مرتب باسكولها
توزين غير واقعي خودروها
ثبت يك وزن خودرو براي دو خودرو
خرابي پورت باسكولها
خرابي لودسل ها
خروج آب و شيرابه در زمان ماندگاري زباله در ايستگاهها و همچنين در طول مسير
عدم استفاده از پوشش مناسب بروي سمي تريلرها و ريخته شدن زايدات در مسير عبور سمي تريلرها
عدم تخليه زايدات توزين شده در سمي تريلي
تخليه برخي زايدات از جمله خاك و نخاله درون سمي تريلر و عدم محاسبه آنها در مقايسات مربوطه
عدم توزين صحيح خودروها
جدول شماره 11 مقايسه ميزان زباله پذيرش شده در ايستگاهها و كهريزك را طي سه ماه آخر سال 1379 را نشان مي دهد.
بدنبال واگذاري امور جمع آوري و حمل زايدات جامد به بخش خصوصي ومحاسبه هزينه ها ي حق العملكاري ايشان به تناسب ميزان تناژ زباله حمل شده، و نيز بدليل محوريت كسب درآمد بيشتر توسط ايشان، تخلفات در سيستم و به تبع آن تغييرات در آمارهاي ثبتي شتاب بيشتري به خود گرفت و اين امر مديران مسئول را براي جلوگيري از تكرار خطاها وادار به تغيير مدام در سيستم ثبت آماري مي نمود.
از جمله خطاها و تخلفات ثبت شده در طي سالهاي اخير كه بر آمار زباله تاثير بسزايي گذارده است مي توان به :
1- حمل خاك و نخاله به مركز دفن و ثبت آن به عنوان زباله، كه از جمله اين مراكز مي توان به منطقه 3 شهرداري تهران اشاره نمود.
2- ثبت حداكثر حجم قابل حمل توسط تانكر هاي حمل فاضلاب و محاسبه آن به عنوان زائدات جامد به نحوي كه در پي حذف دريافت اينگونه فاضلابها شاهد كاهش تناژ زايدات هستيم .
در حال حاضر علي رغم فعاليت هاي مثبت انجام پذيرفته به نظر مي رسد اقدامات كافي براي كاليبره كردن دستگاههاي توزين در مراكز اندازه گيري صورت نمي پذيرد، بطوريكه بررسي آمارهاي ارائه شده بين ايستگاههاي انتقال زباله و مركز دفن هنوز اختلاف زيادي را در عمل نشان مي دهد.
جدول شماره 11- مقايسه آمار ايستگاههاي خدمات شهري با مركز دفن كهريزك در طي سه ماهه آخر 1379 ( كليه ارقام به كيلوگرم است)
ايستگاه كهريزك مغايرت درصد
دارآباد 17275970 17111763 164207 96/0-
زنجان 11012771 12447310 1434539 52/11+
سراج 6769513 5622550 1146963 40/20-
چيتگر 15767550 15050720 716830 76/4-
بيهقي 14309061 13463380 845681 28/6-
ميمنت 3027057 2970233 56823 91/1-
شوش 11128693 11030810 97883 89/0-
پيروزي 5061620 5113067 51446 01/1+
آزادگان 16601750 16429267 172483 05/1-
رجايي 6847673 6897393 49720 72/0+
ساوه 15186073 14796094 389127 63/2-
آويني 5929770 5917643 12127 2/0-
بازدیدها: 14
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.