نوشته

طرح تهیه، توزیع و اثرسنجی جعبه های ایمن مخصوص جزء ویژه پسماندهای خانگی

هدف: مدیریت جزء ویژه پسماندهای خانگی از طریق جمع آوری مجزا و دفع در منطقه استاندارد به منظور جلوگیری از پراکندگی آلودگی ها هدف کلی این طرح است. اهداف کلان طرح جعبه های ایمن نشأت گرفته از رویکردهای کلی برنامه اصفهان 1400 می باشد و اهداف خرد آن نیز بر بهینه سازی روش های مدیریت پسماند مبتنی بر اصول هرم استراتژیک مدیریت پسماند در راستای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و ارتقای سلامت و ایمنی جامعه تأکید دارد.

بازه زمانی:

طرح مذکور از ابتدای زمستان 1397 در فاز پایلوت فعالیت خود را آغاز کرده و نتایج حاصل از این فاز در پایان سال 97 حاصل شد. بعد از ملاحظه نتایج و مشاهده آمار مشارکت نزدیک به 35 درصد در فاز پایلوت پروژه، زمینه های لازم شامل مقدار جعبه مورد نیاز برای پوشش گسترده طرح، ابزارهای آموزشی و تبلیغاتی، نیروی انسانی برای انجام گسترده طرح و رایزنی های درون سازمانی و برون سازمانی کلید خورد و از آغاز اردیبهشت ماه سال 98 طرح به طور رسمی فعالیت کامل خود را آغاز نمود.

طراحی و ساختار جعبه های ایمن:

جعبه های ایمن یک جعبه قابل مونتاژ با گنجایش 2لیتر از جنس کارتن پلاست و به رنگ زرد، دارای توضیحات کامل متنی و تصویری در مورد اقلام مربوط به جعبه، شیوه نگهداری و تحویل هستند که برای منازل و به تعداد کافی برای اجرای طرح به مدت 2.5 سال تهیه و دپو شده اند. همچنین تعداد محدودی جعبه با گنجایش 5 لیتر برای کاربری غیر خانگی و مخصوص آرایشگاه ها، فروشگاه های موبایل و غیره نیز تولید شده که در خلال طرح در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. جعبه های ایمن ضد آب بوده و پس از مونتاژ و ذخیره پسماندهای ویژه، اجازه تخلیه و یا باز کردن درب آن وجود ندارد. این جعبه ها نمونه مشابه در کشور نداشته و برای نخستین بار توسط سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان، تهیه و توزیع شده است.

محدوده مکانی اجرای طرح:

در فاز پایلوت حدود 2 هزار جعبه در 4 منطقه شهری شامل شامل مناطق3، 7 و 14و کوی دانشگاه صنعتی اصفهان توزیع شد تا با استناد به نتایج طرح بتوان در خصوص اجرای آن برای کل شهری تصمیم گیری کرد. پس از آن و در فاز گسترده طرح، 340 هزار جعبه از طریق مدارس میان دانش آموزان توزیع شد تا از این طریق خانوارهای اصفهانی ضمن آگاهی از طرح به واسطه ترغیب توسط فرزندان خود، همکاری را ادامه دهند. ایضا 55 هزار جعبه ایمن نیز ویژه توزیع برای بیماران خاص شامل بیماران دیابتی و بیماران دیالیزی در مراکز بهداشت سطح شهر توزیع و آموزش های لازم نیز در اختیار آن ها قرار گرفت تا جامعه بیماران خاص نیز تحت خدمات مدیریت پسماندهای ویژه قرار بگیرند. علاوه بر آن با توجه به تولید اقلامی مانند باطری در موبایل فروشی ها و انواع تیغ و سوزن در سالن های پیرایش و آرایش این محل ها نیز تحت پوشش طرح توزیع جعبه های ایمن قرار گرفتند و مقرر شد تا از این پس بعد از هربار تکمیل شدن جعبه ها، با تحویل جعبه پر شده به ایستگاه بازیافت، جعبه جدیدی دریافت کرده و از ریختن جزء ویژه پسماندها در سطل پسماند تر و خشک خودداری کنند.

نیازسنجی

افزایش سرانه سلامت شهروندی و پیشگیری از انتقال بیماری ها، بریدگی و مسمومیت، بهبود فرایند بازیافت به دلیل جدا شدن اجزای ویژه و خطرناک پسماندها، افزایش کیفیت کود کمپوست به علت خالص تر شدن پسماند آلی و حذف اجزای خطرناک وکمک به حفاظت از محیط زیست از جمله اهدافی است که در بدو طراحی و اجرای این پروژه مد نظر قرار گرفته است. به طور میانگین روزانه بیش از 7 الی 10 تن پسماند ویژه خانگی در زباله شهر اصفهان موجود می باشد که با مدیریت صحیح این مقدار و پیشگیری از ورود آن ها به پسماندهای تر یا خشک می توان به اهداف در نظر گرفته شده دست یافت. سپس با در نظر گرفتن سرانه تولیدی این نوع پسماندها و شرایط نگهداری آن ها در خانه، جعبه های ایمن با گنجایش و سازه متناسب طراحی شد و در فاز پایلوت این طرح با هدف بررسی رویکردهای شهروندان و نیاز آن ها طرح کلید خورد.

ارزیابی طرح پایلوت نشان داده است از مجموع 2274 جعبه توزیع شده، 776 جعبه پر شده و تحویل داده شده است که مشارکتی در حدود 35 درصد را نشان می دهد که با توجه به نو بودن و عدم اجرای طرح های آموزشی گسترده پیش از شروع طرح، آمار مشارکت قابل توجهی بوده و می توانست ادامه طرح را در فاز فراگیر توجیه کند.

برنامه ریزی و تدوین طرح فراگیر

پس از پایان طرح پایلوت و انتخاب شیوه توزیع از 2 کانال اصلی مدارس، مراکز بهداشت مکاتبات و رایزنی ها با مسئولان مربوطه آغاز شد. حضور دانش آموزان در اغلب خانواده هاو پوشش گسترده طرح، امکان مونتاژ جعبه ها در مدرسه ( بیش از 330 هزار جعبه ایمن)، استفاده از ظرفیت معلمان، مدیران و رابطان بهداشت ( 250 نفر)، آموزش پذیری بالای دانش آموزان و تأثیرگذاری در خانواده واجرای طرح در بازه زمانی و مکانی مشخص ( 15 روز) مدارس را به بهترین گزینه ممکن برای اجرای گسترده طرح تبدیل کرد و لذا با رایزنی ها و هماهنگی های صورت گرفته، طرح در مدارس کلید خورد و پس از آن نیز اجرای پروژه از طریق مراکز بهداشت، آرایشگاه ها و موبایل فروشی ها دنبال شد. در ادامه نیز ضمن رصد اجرای پروژه از طریق پایش مستمر ایستگاه های بازیافت، توزیع در دیگر اماکن از قبیل ساختمان های بلند مرتبه به همراه آموزش های لازم اجرا شد تا در فرآیند مستمر و پویا توسط کارشناسان آموزش سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان،کلیه مردم زیر چتر این پروژه قرار بگیرند و به مرور زمان طرح ذخیره جزء ویژه پسماندهای خانگی به فرآیند غالب و دائم مدیریت این نوع پسماند توسط شهروندان تبدیل شود. در همین راستا اقدامات آموزشی و فرهنگی نیز به طور گسترده کلید خورد و ضمن اجرای تبلیغات شهری در همه مناطق شهر، به تعداد جعبه های توزیع شده، بروشور آموزشی با محتوای کامل شامل انواع پسماندها، خطرات ناشی از آن ها، شیوه مدیریت و همکاری با ایستگاه های بازیاقت نیز به شهروندان عرضه شد تا بتوانند ضمن دریافت اطلاعات و آگاهی لازم رفتار خود را تغییر دهند.

بیشتر بدانیم :شیوه نامه اجرای طرح کاپ